Atxuriko punta: 585m | Atxuri-ko puntaren ertza.

2006/02/20 | 3 saiakera eta gero, lortu dugu!, Atxuriko ertza egitea lortu dugu. Oraindik gogoan ditut lehenengo saiakerak. Lehenengoan, Lizarrola baserrian galdezka ibili nintzen ertzari buruzko informazio bila eta zorotzat hartu ninduten.

Irteera hartan ertzaren hasiera topatzen bota nuen goiz osoa. Basoak irentsitako bideak berriro garbitzen, eta nola ez, mendian eta basoan ordu asko botatzen. Baina azkenik, ertzeraino zihoan pista agertu zen. Pinu, haritz eta artez estalitako baso oparo batek irentsitako bide zaharra.

Bigarren saiakeran berriz, makilak ondo estutu eta bidea zerbait garbitu nuen. Ordu erdian ertzaren hasieraraino helduz. Ertzaren hasiera zabala eta zikina zen baina  oso estetikoa. Ertzaren erdian, nola ez, salbuespen eder bat aurkitu nuen. 30 metro inguruko horma dotorea. Eskalatzeko materiala eskatzen duen zati edo txango gogorra.

Azkenik Egoitz eta biok hubirldu ginen hirugarren saiakeran, oraingoan eskalatzeko materiala gainean generaman.

Atxuriko Ertza; Kilimon bezala ere ezagutzen da Aran-errekako bailara Mendaron, Izarraitzeko mendigunearen ondo ondoan aurkitzen den bailara ederra.

Mendaron bertan, edo Kilimon auzoko edozein lekutan utzi dezakegu autoa. Larraskandara doan bidea hartuz. PRGI 46 bidea hartu eta 350m gora eskuinera doan bide zahar bat topatu behar da (ez da erraza!), borda ahaztu baten ondotik pasatuz. Pixkanaka gorantza egingo dugu, barneraezina ematen duen baso batetik. Beste 150m gorago, ezkerrerantz doan bide estu bat hartu behar dugu. Bidea oso zikina topatuko dugu hemen, sasi eta zuhaixkas osaturiko bide nazkagarria. Bidea lasai hartu eta bukaeran ertza somatuko dugu, intuizioa martxan jartzeko leku aproposa. Azkenengo metroak artez estalitako zatia dira, makurtuta ibiltzeko zatia.

Ertzaren hasieran gaude, kareharriz osatutako ertz deserosoan. Gora egiteko ordua heldu da, ertzaren filoa ondo jarraituz. Lehenengo interguneak ez dute II+tik pasatuko, eta ondo igotzen da. Besoak eta eskuak   erabiltzeko jolasleku aparta. Hasieratik 100m gorago dator intergune edo erresalte aipagarriena. 35m inguruko horma ederra.

30m inguruko luze eder bat, hirugarren graduko intergune batekin hasten da. Erdialdean berriz, zailtasun aipagarriena, eskuinerantz doan Vº intergune horizontal eder bat da. Zuhaizka batzuk erabiliko ditugu luzea ondo babesteko. Azken partean berriz, horma zerbait lasaitzen da, IVº intergune batekin. Goian edo irteeran, bilera eder bat antolatzeko lekua daukagu. 

Harrizubi dezente eta arteak bait daude. Hurrengo metroak lasai egiten dira. Paisaia ondo dastatzeko aukera emanez.Materiala berriz motxilan gorde, eta ertz zorrotzetik jarraituko dugu  ertz integrala ondo aprobetsatuz. Azken txangoan, Kilimon bailara aurkeztuko zaigu azpian.  Harriak gora eta behera, azkenengo metroak egingo ditugu tontorreraino, harri multzo txiki batez ondo bereizten dena.

Jaitsierarako berriz, Atxuri-ko baserritik Kilimon bailarara jaisten den bidea hartuko dugu. Pagaolaza errekaren ondotik doan bide eder bat, ezkerrean Atxuriko ertz zorrotz eta estetikoa utziz.

Lizarrola baserritik gora doan bideko lehen bide-gurutzea, aurrera egingo dugu.

Hasieran sasi artean doan bidea.

Alluitz: 1.034m | Ziertziako urkuluko kanaletik. (Ipar Aurpegia).

2015/11/01 | Urkiola-ko parke naturalean eskalatzeko zeuden debekuak amaituta (LINK), gure mendiek eskaintzen duten alternatiba edo aukerak ondo gozatzeko ordua heldu da. Gogo asko nituen Ziertziako Urkuluko kanala errepikatzeko, igoera zuzen eta bertikala Alluitz-etik Anbotora doan ertzeraino.

Nondik izena? Patxi Galé adituaren laguntzarekin Iparraldeko kanal hau Ziertziako urkulu kanala izenaz bataiatu dugu. Abadiñoko toponomia mapa eta liburuetan informazioa ondo miatuz.

Igoeraren dekribapena: Autoa Atxondoko Axpe auzoan utzi eta Gailanda baserrira doan bidea hartuko dugu, 2 km dituen  ibilbide lasaia. Axpe auzoaren bihotza zeharkatzen duen bidea.

Gailanda baserrira heldu, eta gorantz doan bidea hartuko dugu. Beti Zorrotzako gailurraren azpian dagoen hamildegiaren ingurutik (Alluitz-etik Larrano puntara doan ertzean aurki dezakegun gailurra).
Pinudiak zeharkatu eta kobagorritte-ko iturrira helduko gara. Orain dela urte batzuk barriztatutako leku zoragarri bat atxa haundien azpian. Orain gorantz doan hesi baten eskumatik igoko gara, ganaduarengandik (ardi eta ahuntzak) babesten duten tarte edo pagadi gazte bat ondo kontserbatseko erabiltzen den hesia hain zuzen.

Gora goazela, hirurogei metro inguru gorago, ezkerrerantz egingo dugu. Orain ahuntz-bide bat hartu, eta elorriz inguratutako paisai eder bat zeharkatuko dugu. Ahuntz eta ardientzako, gordeleku moduan erabiltzen duten toki lasai eta ederra. Gorago, kanal harritsu bat aurkituko dugu, kanala igo eta Anbotoko mendilerroaren lehen hesi haundia gaindituko dugu. Aurrean eta goiko partean, Alluitz mendiaren iparreko pareta ikusgarria.

Zelai bertikalez jositako toki batetik ekingo diogu orain eta gorantz egingo dugu eskuak erabilita. Hagin esanguratsu batera heldu,  atzean utzi eta ezkerrerantz doan ahuntz-bide bat erabiliko dugu Ziertziako kanaletik jaisten den harritzara heltzeko.

Toki ikusgarria da hau. Kanalaren azpian gaude orain. Perspektiba ikaragarria daukagu harritzaren hasieran.  Hasierak ez dauka inungo zailtasun aipagarririk, harritzak  igotzeak suposatzen duen zailtasuna baino ez. Oso motel igotzen den tartea da.  Metroak aurrera egin eta kanala estutu egiten da, bedarra protagonista bihurtuz. Nola edo hala, gora egin eta lehenengo intergune edo erresaltera iritsiko garau, erraz igotzen den tartea da hau.  Materiala jantzi (kaskoa derrigorrezkoa), eta lasai egingo dugu gorantz. Azpian amildegiak, gaur egun, bedarrez estalitako kanala denak, txirrista forma ikusgarria hartzen du. Argi ibiltzeko lekua da hau.

Astiro astiro eta arreta handiarekin metroak igoko ditugu kanalean barrena,  hurrengo intergune edo erresaltera heldu arte. Bigarren intergunea izango da hau, ezkerretik egingo duguna. (Piolet batekin hobeto egiten dena.) Erresaltea atzean utzi eta kanalaren alboetan pago bihurritu batzuk agertuko dira, denbora eta eguraldiaren eraginez oso itxura berezia dutenak. Talaia zoragarria hau, paisaiaz gozatzeko.  Gainean berriz, azkenengo zatia.

Orain kanala zerbait zabaltzen da, baina metro batzuk gorago kareharriz eta belarrez osatutako hesia aurkitu dugu arrez aurre. Igaroezina dirudien pareta mixtoa da eta  bost metroko erresaltea dueña. Hirugarren graduko zatia edo tartea. Gainean eta pago  batean, basbesteko aukerarekin.

Erresaltea behean utzi eta berrogeitahamar metro inguruko intergune jarraiak aurkituku ditugu, eskuak erabiliz erraz egiten diren pausuak. Baina argi ibili, bidea ondo jarraitu behar delako, hau ez da paretan gora galtzeko lekurik aproposena. Gure azpian beti, Ziertziako arroa ikusiko dugu.
Bukaera, eskumar,a horizontalean egiten da, Urkuluko leporaino (Ziertziako urkulue).

Alluitz-era heltzeko, ertz integrala egiteko aukera dugu orain. Bitartean, infernura zuzen zuzen doan zubia zeharkatuko dugu. Infernua barik, Alluitz mendiaren tontorra aurkituko dugu bertan.
Jaitsierarako berriz, Artola-ko leporaino doan bide klasikoa hartuko dugu. Beranduago, Axpe auzoraino heltzen den mendi ibilibidea jarraituz.

------------------------------------------------------------

 - Iraupena: guztizkoa: 2h 50' (Geldiuneekin)

 - Zailtasuna: Zaila.

 - Distantzia: 9,6 Km (+/-)

 - Gorabehera: Gorabehera positiboa: 1.025m (+/-)

 - Mendi Ibilbidea: Axpe Auzoa - Gailanda Baserria - kobagorritte-ko iturria - Ziertziako Kanala - Urkuluko lepoa - Infernuko zubia - Alluitz - Artolako lepoa - Axpe Auzoa 

------------------------------------------------------------

Gailandatik gora daude pinudietatik.

Udalatx:1.120m | Ekialdeko Aurpegia, edo ekialdeko ertza. (Cara Este).

201/10/26 | Urte asko dira Udalatx ingurutik nabilela, eta nola ez; gozatzen. Inguruko beste jende askoren moduan. Oraingoan, Ekialde aurpegiko igoera eder eta zuzena, Arrasate ingurutik ondo ikusten den igoera zoragarri eta aipagarria. Azpimarratzeko, aurpegi honek gordetzen duen baso oparoa. Arttialde eta Garbitzaz (Arbutus unedo) osatutako baso majikoa. Udalatx mendian beste bitxikeri bat.

Igoeraren deskribapena; Igoera, Aintzinaiko Santutxo harrobiaren azpian hasiko dugu. Harrobia, denboran tusita egon de arren, gaur egun lurrez beteta dago. Udalatx-ek ekialdean daukan beste ebakiondo itsusi bat. 

Autoa Meatzerreka elkartearen ondoan utzi eta harrobiaren bila joango gara. Arrasatetik Elorriora doan bidea zeharkatu eta harrobiruntz doan bidea hartuko dugu. Minutu gutxitan harrobiaren puntu gorenean azalduko gara, orain lurrez beteriko harrobia. Harrobiaren eskuinetik gorantz doan ardi-bidea hartu eta artadian barneratuko gara. Ondo zainduta dagoen Artadi eder bat,goroldio eta kareharriz hornitutako inguru zoragarria dugu aurretik.

Bidea agertu bezain laster desagertu egiten da.  Sena erabiliz gorantz egingo dugu ohian itxura duen artadi ederretik. 80 metro gorago lehenengo harritza horizontala zeharkatu behar da, leku basatia benetan.  Harritza atzean utzi eta "Lurgorri" izenez ezagutzen den toki batera helduko gara, lurrak kolore gorriz jazten dira toki honetan.

Artadia pixkanaka atzean geratzen joango da eta igoera, maldatsuagoa bihurtuko da.

Aurrean, Lurgorriko koba ederra aurkituko dugu, gaur egun ahuntz eta ardiak aterpe moduan erabiltzen dutena. Koba ezkerrean utzi, eta gora doan ertz zabala hartuko dugu. Eskuak ondo berotzeko tartea.  Gorago, Antzuetako atxak eta bere arroa.

Ertza lasai hartu eta goruntz egingo dugu, oztoporik gabeko tartea bait da. Kareharri inguru zoragarria.

Antzuetako atxak eta arroa ezkerrean utzi eta "Mankulebarreko" ertzetik gora egingo dugu orain. Lehenengo intergune aipagarrienarekin parez pare aurkituz. IIIº. intergune mixto bat, eskuekin ondo heltzen den txangoa. Nola de hala metroak goruntz egingo ditugu eskuekin lagunduz, espoloi itxura duen muinoaren tontorrenaino Azpian berriz, Antzuetako arro edo hamildegi zabala.

Tontortxoa atzean utzi, eta aurretik ertza zerbait estutzen da. Oraingoan, Mankubarrene-ko ertz tartea,  Udatatx-eko ekialde aupergi hutsean.

Ertzean aurrera jarraitu, eta "Asentziko ezpanak" izenez esagutzen diren lekura helduko gara. Urrunetik (Ekialdetik) bi ezpanen antza duten ertza bereizgarriak somatzen dira.  Metro batzuk aurrerago, Udalatx-eko gailurra. 

Kokapena.

Jaitsieran berriz, kanpazar porturaino doan bide klasikoa  hartuko dugu. Harrobiaren bukaeran, Santutxo harrobiraino doan baso-bide bat hartuko dugu.