Alluitz: 1.034m | Galdarea-ko arroa edo kanaletik. (Alluitz hegoaldea).

2016/11/12 | Alluitzeko hegoaldean dauden eskalada bideak alde batera utzi eta Galdarea ezproitik behera doan kanaletik igoko gara oraingoan, igoera zuzen eta bertikala.

Argi! eskalada regulazioak Alluitz Hegoaldean. LINK/PDF

Igoera basati honek badauka bere istorioa. Buruan bueltaka zegoen ideia edo erokeri bat zirudien.
"Crestas del Duranguesado" liburuko 51 orrialdean dagoen krokis zahar bat aurkitu nuen arte. Antonio Ferrer-en liburuak erokeria errealitatean bihurtzeko aukera ederra eskaini zidan. Urte askotan buruan marraztutako marra egia bihurtzeko aukera ederra. Krokisa oinarri bezala hartu eta igoera burutzeko momentu aparta.

Erdaraz "Pared Concava" izenez ezagutzen den hormaren azpitik doan arroa edo kanala. Galdarea-ko arroa, edo kanal zabala.

Igoeraren deskribapena; Igoera "Amilla" zelaietan hasten da, zelai berde eta oparoan gorantza eginez.  Aurrean Galdarea-ko amildegitik datorren harritza aurkituko dugu. Nola edo hala harritza alde batetik zeharkatuko dugu, atal honetan gora egitea asko kostatzen du eta. Ezkerraldean, "Cabra de Judas" izenez ezagutzen den ertza aurkituko dugu.  Alluitzek hegoaldean, dauden eskalada bide gogorrenetarikoa. 

Astiro astiro, harritzatik gora egingo dugu. Aurrean ditugun harri plaka batzuekin topa egin arte.
Itxuraz, gora egitea ezin dela ematen duen arren, eskuineko kanal batetik ondo igotzen da (III+/30m). Belarrez ondo jositako kanal nabaria da.

Kanala ondo igotzen da, eskuak ondo satzeko zulo ugari eta erosoekin. Kanala atzean utzi eta orain ezkerrerantza egingo dugu, beti Galdarea horma erreferentzia moduan hartuz. Lizar bakarti baten ondotik pasatu eta astiro astiro Galdarea hormatik behera dauden harri plakerata hurbilduko gara. Paizaiaz gotzatzeko atal aparta.

Metroak gora goazela, Galdarea hormara hurbiltzeko dauden harri-plakak aurrez aurre topatuko digutu. Itxuraz gaindiezina ematen duen atal arriskutsua da hau. Harri plaka hauek aurrean utzi eta ezkerrerantza doan korridore edo "tximinia" itxura duen lekutik "Cabra de Judas" ertzera hurbiltzeko dagoen bidea hartuko dugu (III / 30m). Eibartarren ezproiaren azpi azpian kokatuz. Galdarea arroaren perspektiba zabalagoa hartzeko toki zoragarria.

Ertzetik jaitsi eta berriz gora egiteko bidea hartuko dugu. Galdarea hormatik behera datozen harri-plakak ondo egiteko ez dago bide oso garbirik. Bidea intuizioa erabiliz egingo dugu. Beti ere bide erosoena topatuz.

Pixkanaka Galdarea hormara hurbiltzen joango gara azpian dauden 2 lizar ederren azpian kokatuz. Zuhaitzak, beti dira erreferentzia harriz jositako atal kaotiko honetan. Azpian amildegi izugarria dago beraz kontu handiz hartzeko atala izango da honako hau.

Orain, eskuinera nabarmen ikusten den Korridore mixto bat topatuko dugu. Bidearen erdian lauzpabost Lizarrek apaintzen duten korridorea mixtoa.

Korridore mixtoa, hau da, harriz eta belarrez hornitutako korridore zikina dator orain. Bidean harkaitz-zubi asko aurkituko ditugu bidea ondo babesteko, eta erdi erdian lizar ederrak bilera egiteko. Gora egitea argi ikusten ez badugu, lizarretatik behera rappela egiteko ondo dagoela ematen du. Aukera ona, hemendik alde egiteko.

"Crestas del Duranguesado" liburuan agertzen den krokisa.

Igoera basati honek badauka bere istorioa. Buruan bueltaka zegoen ideia edo erokeri bat zirudien.

"Crestas del Duranguesado" liburuko 51 orrialdean dagoen krokis zahar bat aurkitu nuen arte. Antonio Ferrer-en liburuak erokeria errealitatean bihurtzeko aukera ederra eskaini zidan. Urte askotan buruan marraztutako marra egia bihurtzeko aukera ederra. Krokisa oinarri bezala hartu eta igoera burutzeko momentu aparta.

Lizar multzoa atzean utzi, eta aurrean igoerako irtengune aipagarri eta zailena aurkituko dugu; irtengune horizontal eta mixtoa. (III+/ IV / 30m) 

Irtengunea ez da erraz egiten, eskuak erabiltzeko leku mugatua baita. Nola edo hala, irtengunea pasatu eta korridorearen azken atalean sartuko gara. Atal belartsu baina lasaiagoa. Kokuzkulu-ko kanalarekin bat egiten duen leporaino doan tartea da hau.

Lepotik kokuzkulu kanalera jaitsi eta Alluitzeko tontorrera doan bidea jarraituko dugu. Oraingoan bide lasaia izango dugu. 

Alluitzeko tontorrean arnasa ondo hartu eta egindako bidea ondo miresteko aukera izango dugu. Igoera alpino eta sufritua Alluitzeko hegoaldean dagoen atala. Galdarea hormaren kanal zabal eta bertikala.

Jaitsiera berriz, Artolatik datorren bide "klasiko"-a hartuta egingo dugu .

Mapan, igoera.

Alluitz;1.034m | Iparraldeko ertza.

2016/10/29 | Urteak pasa dira  lehenengoz Alluitzeko iparretik igo nintzela. Durangaldeko mendietan aurkitzen den atal basati eta ederrenetarikoa. Ondo babestu beharreko leku zoragarria.

Orduak sartu ditugu ipar aurpegi hau ondo aztertzen, dauden aukera guztiak ondo ikertu eta probatzen. Guretzako, mendian eta mendiaz gozatzeko leku aparta.

Azkenean, Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako hiru mendizale amorratu elkartu gara igoera eder hau burutzeko (Gotzon, Egoitz eta Javier). Taldean azkena, eta Arabatik, Euskal-Herriko ertzak ondo ezagutzen dituen; Javier Iturritxa.  "Aristas y crestas de euskal herria" liburuaren idazle eta egilea. Plazer haundia, Durangaldeko altxorrak berarekin elkarbanatzea.

Bere liburua: https://www.libreriadesnivel.com/libros/aristas-y-crestas-de-euskal-herria/9788482164519/

Igoeraren deskribapena;  Sagastatik eta Axpetik nabermen ikusten den ertz luze eta potentea da. Olarreta hormaren azpian hasi eta Alluitzeko tontorraren ondoan bukatzen den ertz bertikala.

Ertzaren hasierara heltzeko hiru modu ditugu. Lehenengoa; Axpetik Gailanda baserrira doan autobidea hartu, eta Gailanda baserritik gorantz doan baso-bide igotzea da . Bigarrena, Sagasta auzotik Alluitz azpiko Olarreta hormara doan bidetik igotzea da. Azkena berriz, Artolako lepotik Sagasta auzora doan mendi-bidetik Olarretako hormara hurbiltzea da.

Ertz integrala egiteko asmoa daukagunez, Olarretako horman dauden eskalada bideak ondo aztertu eta lehengo ezproia zuzen zuzenean igotzen duen eskalada bidea egingo dugu. Gure kasuan, “Larau” izena duen eskalada bidea. V+ graduku eskalada bidea. 60m inguruko luze eder bat. Ezproi honen ipar aurpegiko bide zailena.

Olarreta sektorea.

Lehengo bilera Olarretako ezproia bi zatitan banatzen duen lepoan egingo dugu. Olarretako ertzaren perspektiba osoaz gozatzeko toki aparta da hau. 

Abadaiñoko toponomia liburua I.  / 158 orria.

Ezproia banatzen duen lepotxoa eskalada klasikoan egin eta bigarren luzearekin hasiko gara. Gainean "Olarreako ezproiaren bidea" izenez ezagutzen den ertz basatia.

Ertzak ematen dituen zailtasun guztiak egingo ditugu, ertza bapo bapo aprobetxatuz. 60m inguruko luze ederra. Laugarren graduku irtengune ugariekin egiten den luzea da, gora egiten asko gozatzen den atala.  Gora goazen bitartean, arkaitz zoragarria aurkituko dugu,  seguruak ondo sartu eta instalatzeko pitxadura ugarirekin. 

Bigarren bilera, ertza asko lasaitzen den lepotxo batean egingo dugu. Arkaitzak ondo babesten duen arroka zubi eder batzuk ondo aprobetxatuz. Leku eroso eta aproposa.

Hurrengo luzea, errazago egiten da. 30m inguruko luze bertikala eta erosoa. Azken bilerarako berriz, ondo ikusten den katai bat erabiliko dugu. Arkaitz haundi baten ondo ikusten den instalazioa zahar bat. Olarreta sektorean dauden eskalada bide gogorrenak bertan bukatzen dira. Talaia paregabea.

Materiala ondo banatu eta hurrengo atala ensanblean egingo dugu. Landaluzetako ormetatik gora doan atal zoragarria. 100m inguru dituen atala, bigarren eta hirugarren graduko irtengunez josita dagoena. Alluitzetik Anbotora doan ertza ondo miresteko eta gozatzeko leku aparta..

Azkenik, eskalatzeko materiala gorde eta ertza ahal den guztia aprobetxatuko dugu, infernuko zubiaren ikuspegi eta perspektiba bereziaz gozatuz. Bidea Alluitzeko tontorraren ondoan bukatuko dugu. Berriz etxean, Alluitz-eko tontor maitean.

Jaitsierarako, Artolako lepotik datorren bide harrunta erabiliko dugu. Gero Sagasta auzoraino doan bidea erabiliz.

Laukian, ertza.

Palomares: 1.443m | Palomares - La Rasa ertz integrala. | Toloñoko mendikatea.

Arabako azken lurretan aurkitzen da Palomares mendia, askok kantabriako mendikatea izenarekin ezagutzen duten mendigunea. Gaur egun gaizki erabiltzen den izena, berez, Toloñoko mendikate edo mendizerra baita.

"Entre los pueblos próximos a la sierra he comprobado que predomina la denominación de Sierra de Toloño, sobre todo en la vertiente de la Rioja Alavesa. He de anotar que algunos la conocen como Cantabria, seguramente por la insistencia actual, sobre todo impresa, en nombrarla de esta forma"

Euskaltzandiak honi buruz doan artikulua: http://www.euskaltzaindia.net/dok/euskera/50296.pdf

Harresi itxura duen medikate ederra, Euskal Herriko bi klimak ondo  bereizten dituen horma edo harresia. Hegoaldean, Errioxa Arabarrean hain zuzen; mediterraneo klima bero eta lehorragoa. Iparrean  berriz, klima ozeanikoa eta hezeagoa.

Egindako aktibitatea, "Recilla" deritzon tontorretik "La Rasa" tontorreraino doan ertz integrala egitea da. Ertz luze eta zorrrotza Arabaren azken mugan.

Palomares, mendebaldeko ertza.

Aktibitatearen deskribapena; Recillan hasi eta "La Rasa" tontorrean amaitzen den ertz estetiko eta luzea. Euskal Herrian aurkitu dezakegun ertz ederrenetarikoa dudarik gabe. Lagrango herritik horma gaindiezinaren itxura hartzen duen mendikatea edo ertz luzea.

Lagrandik Pipaon herrira doan bidea hartu eta ezkerrerantza doan lehenengo nekazal pista hartuko dugu. Nekazariek erabiltzen duten pista hau pagadian barneratuz  amaitzen da.

Hemen, bidea amaitzen den tokian, autoa utzi eta pagadian gorantza doan bidea jarraituko dugu, Errezila tontorrereino doan bidea.

Tontorraren aurrean, Palomares tontorreraino doan ertz ikusgarria ikusten da. Materiala atera, eta ertzari aurre egiteko momentua da. Errezila tontorreko ertz zabaletik aurrera egingo dugu, beranduago harritza eta ezpelez beteriko kanal batetik jaisteko. Orain ertza desagertu eta ezpelez beteriko gune batera helduko gara, ezpel baso oparoa.

Aurrera egin eta berriz ertza aurrez aurre topatuko dugu.

Orain ertza goian geratzen zaigu, asko jaitsi dugu eta. Berriz ertzera heltzeko, aurrean dugun hamar metroko kanal batetik (III) igoko dugu. Ondo igotzen den kanala da. Gero irtengunea gainditu eta ertzetik oinez jarraituko dugu.

Erabilitako materiala: Kaskoa, arnesa, 60 m soka, arteka trabagailu, trabagailu mekaniko, zintak eta espresak.

Hurrengo atala, ertzaren zati ederrenetarikoa da. Soka erabiltzeko leku aproposena.. Ertzaren hormak zulo edo leiho bat duelako, "Leihoaren atala" izenez ezagutuko dugu irtengune hau. Ertza asko estutu eta oso aereoa bihurtzen da (III+). Zati honi aurre egiteko aukera ugari daude. Guk ertza gainetik egingo dugu.

Ertzak daukan pitzadura batetik gora egin, eta ertza goiko partetik egingo dugu. Atal eder eta oso aereoa. Eskuak  erabilita egingo dugun ertz estua da. Metro batzuk aurrerago jardunaldiaren bigarren tontorrera helduko gara.

Ertzaten erdiko tontorra atzean utzi eta jaisten hasiko gara ertza asko estutzen den atal aereo eta ikusgarri batera helduz. Atal honen hasieran egingo dugu hurrengo bilera, zintzilika dagoen haitz batean hain zuzen. Aurretik, ehun metro inguru dituen ertz estu eta estetikoa izango dugu.

Palomares tontorrera hurbiltzen hari gara, eta orain tontorreraino doan ertz ezaugarritsuena daukagu, argazki eta liburu askotan aipatzen den atal ikusgarriena. Ertza ondo hartzeko, hamar metro inguruko rapela egingo dugu, ondo ekipatua dagoen rapela.

Ertzaren zati hau ensanblean egingo dugu, bizpahiru irtengune (III) erraz eginez, pitzadura forma hartzen duen toki batera heldu arte. Aurre aurrean monolito forma edo itxura hartzen duen hormarekin topo egingo dugularik.

 Orain atal guztian dagoen zailtasun aipagarriena, igaroezina ematen duen irtengunea (IV). Aitzineko hiltzez babestutako irtengunea. Irtengunea zuzenean egin eta berriz ertzean azalduko gara, tontorreraino azkenengo metroak  lasai eginez (III).

Palomares tontorrean atsedena hartu eta "La Rasa" tontorreraino doan ertzetik jarraituko dugu.

Lehenengo metroak belarrez estalitako ertz zabal batetik egingo ditugu. Ertza metroak galtzen doan bitartean, hurrengo pitzadura ikusiko dugu, ertza berriz hartzeko erabiliko dugun pitzadura (20m/III).

 Pitzaduratik gora egin, eta ertza berriz estutzen hasiko da, zailtasun puntu bat hartuz. Metro batzuk aurrerago ertza desagertu egiten da amildegian zehar. Palomares mendebaldeko pitzaduraren tontorrean (1.414m) hain zuzen. Aurrez aurre Palomares ekialdeko pitzaduraren tontorra. Azpian berriz amildegia.

"La Rasa", mendebaldeko ertza.

Palomares tontorrak bereizten dituen pitzadurara jaisteko, ezkutuan ondo gordetzen den kanal estu batetik jaisten da. Ezpel eta haginez osaturiko kanal eder batetik.

 Bi tontorrak bereizten dituen pitzadura haunditik, Palomares ekialdeko pitzaduraren tontorrera erraz igotzen da, berrogei metro inguruko igoera mixtoa (II+). Ertza berriz hartu, eta hurrengo atal aipagarrieneraino joango gara; Larrasaraino doan ertz gogorra. Oraingoan, aurretik ertz osoko atal zailena. Eskala klasikoan egingo dugun zatia.

 Oraingoan ertzan ondo sartzeko, aurrean monolito itxura duen horma igo beharko dugu. 2 aukera garbi daude, oso argi ikusten diren bi tximinia edo kanal estuak. Gure aukera bigarren tximinia izango da.

 Azpian bilera ondo egin, eta eskaladarekin hasiko gara. Lehenengo irtengunea (III) erraz egiten da, bigarren txanpak berriz zailtasun puntu bat du. Eskuinerantza, oso aereoa bihurtzen den pauso delikatu bat dugu (IV). Ertza berriz estutu eta nola edo hala seguruak jarriko ditugu luzea ondo babesteko zinta eta trabagailu mekanikoak erabiliz.

 Bigarren bilera ertzaren pitzadura estu batean egingo dugu, ezpel enborrak ondo aprobetxatuz. Hurrengo luzeak gozatzeko aukera asko ematen ditu ertza zerbait lasaitzen delako. Bilera batu, eta hurrengo atalari ensanblean ekingo diogu. Poliki eta kontu handiz, ertzari metroak irabaziko dizkiogu. Azkenengo irtengune aipagarriarekin aurrez aurre jo arte.

Bukatzeko, tximista itxura hartzen duen eskalada zatia aurretik (10m, IV).  Luzearen erdian haitz batekin joko dugu, gora egiteak oztopatzen duen irtengune eta zailtasun aipagarriena.  Nola edo hala, haitza gainditu eta metro batzuk aurrerago "La Rasa" tontorreraino helduko gara.

Paisaiaz gozatu, eta hurbil daukagun "Peña del Castillo"-ra joango gara ibilbide klasiko edo normaletik. Beranduago "Toro" portutik Lagran-era doan ibilbidea egingo dugu. Arabako mendi ederretan zirkular eder hau bukatuz.

"Recilla" tontorra aurrez aurre.

Alluitz:1.034m | Labar txikietako ertza. (Eskalada klasikoa).

Oraindik badauzkagu altxor ederrak gure mendietan, Alluitzen hain zuzen. Iparrerantz ematen duen aldean ondo gordetzen den ertz estetiko eta basatia. Eskalada klasikoan egiten den igoera ederra.

Kostatu da, baina kanalaren izena berreskuratzea lortu dugu. Askok Askafe moduan ezagutzen duten leku edo atala, halaxe izendatzen baitu Antonio Ferrer mendizaleak "Crestas del Duranguesado" liburuan. Sagasta eta Axpeko auzoekin hitze egin, eta toponimia berreskuratzeko ahaleginean nabil. Gure baso eta mendietan arbasoek erabilitako izenak berreskuratzeko ahaleginetan. Horregatik, Askafe izena alde batera utzi, eta "Labar txikiak" deituko diogu paraje honi, bere jatorrizko izena baita.

Orduak bota ditut Ferrer eta bere lagunak "Askafe" moduan izendatutako kanalaren babesean, ertzaren aukerak ondo aztertzen. Ertza, Artola-ko lepotik Alluitzera doan bidearen eskuinean aurkitzen da. Labar txikietako kanala-ren ezkerreko horma hain zuzen. Urrunetik oilar gandorra itxura duen ertz estetikoa. 

Igoeraren deskribapena:Ertzaren oinarrira heltzeko aukera asko daude. Baina ertza ondo hartzeko, Artolako lepotik da igoera zuzenena. 

Lehenengo zatia oso erraz igotzen da, eskuak ondo berotzeko leku apropos eta jolasgarria. 50m inguru aurrerago, eskalatzeko materiala prestatu, eta lehenengo bilera jarriko dugu.

Lehenengo luzea ederra eta jolasgarria. Kareharriz osaturiko bi plaka handi eta ederrak. Interguneak ondo babesten dira arteka-trabagailuak erabiliz. Luzea, lepo itxura hartzen duen zati batean bukatuko dugu. Hemen, bigarren bilera jarriz.

"Aipatzeko, lehenengo luzearen erdialdean, aitzinean erabilitako hiltze zahar batekin topo egin dugula. Hiltzea ez da fidatzekoa, oxidoaren eraginez oso itxura eskasa du eta."

Hurrengo gunea hiru luzetan bananduko dugu. Ertz osoaren eskalada eder eta interesgarriena. 30m inguruko hiru luze ederrak, IV+ graduko intergune ugariekin hornitutako luze politak. Eskalada aurrera doala, intergune edo erresalte batzuekin argi ibili beharreko lekua, kareharri apurtu eta itsusia ugaria baita.

Erabilitako materiala: Kaskoa, arnesa, 60 m soka, arteka trabagailu, trabagailu mekaniko, zintak eta espresak.

Bosgarren bileratik gora ensamble moduko eskaladan segituko dugu. Ertzaren azken zatiarekin gozatuz. Paisaia dotorea Alluitzen bihotzean.. Materiala batu, eta Alluitz tontorrera heltzeko biderik zuzenena hartuko dugu.

Zirkuluan ertzaren kokapena.

Ertza.

Elgoin:1.243m | Ipar-ekialde aurpegia. (Anboto).

2016/04/23 | Urte asko dira Anboto sakonetik gora eta behera gabiltzala. Orain askok Anbotoko KM Bertikala izenez ezagutzen duten igoera. Anboto sakona bailara, mesedez ez ahastu.

Laukian Elgoineko ertz eta Ipar-ekialdea.

Batzutan igotzen, ete beste batzutan jaisten; baina beti Elgoien-ko ipar-ekialde ezkutuari interes handiz begiratu izan diot. Orduak bota ditut Zabaletan, frailian eta Kurutzetan; Elgoineko atal ezkutu hau aztertzen. Debekuak amaitu eta gorputza negian ondo berotzeko leku aparta.

Azkenik, hiruzpalau igoera eder izan dira Elgoineko aurpegi ezkutu honetan. Aipagarriena, Zabaletatik gora doan igoera zuzen eta bertikala. Elgoineko bi ertzen artean igarotzen dena, zati basati eta ederra.

Elgoineko Ipar-ekialde aurpegia; Hasiera, Arrazola edo Axpe auzoetatik izan liteke. Zabaleta ingurura igo arte. Bide oso ezagunak dira eta honi buruz gutxi idatziko dut.

Zabalate inguruan hasten da aipagarriena. Anbotora doan igoera edo bidea ezkerrean utzi eta igoera direktuena hartuko dugu. Elorriz jositako zelai bertikalak zeharkatuz.

Gora goazela, Anboto sakoren perspektiba zoragarriaz gozatuko dugu. Frailia, eta bere tontorretik Anbotora doan ertza ere ondo bereizten da. Nola edo hala gora metroak egin, eta pixkanaka Elgoineko Ipar-ekialdeko ertzak elkartzen diren puntura helduko gara. Behetik, eta lehenengo begiradarekin, igaroezina ematen duen horma mixtoa.

Igoeraren krokisa.

Belarrez eta harriz osaturiko horma bertikala. Hurbiltzen goazela, gero eta argiago ikusiko dugu igoeraren lehen irtengune edo resaltea. Pausu oso aereo-a. Gora eginez zeharkatu, eta ezkerrean Pilatos-en behatza deritzon harkaitza aurkeztuko zaigu. Behatz forma duen harri kuriosoa. Gora eginez segituko dugu, eskuinera doan korridore eder batetik.

Paisai basatia, eta nola ez, ahuntzen bizileku dotorea. Honegatik, materiala derrigorrezkoa da horrelako igoeretan, Goitik jaisten diren harri inkontrolatuak ugariak dira eta.

Pioletak ere, asko laguntzen du, gora egiteko orduan behar diren bultzada seguruak egiteko.
( Pioletak neguko kondizioetan bakarrik? Zergatik? )

Hiruzpalau irtengune edo erresalte errazak zeharkatu eta azpian daukagun amildegiaren perspektiba ederra bihurtuko da. Konturatu gabe, eskuinean aurkitzen den ertzean izango gara. Eta nola ez, igoeraren pil pilean.

Orain, ehun urtetik gora duten pagoen artetik ertzetik gora egingo dugu. Atal zoragarri eta misteriotsua. Metroak aurrera eginez ertza zerbait lasaitzen da, eta Kurutzeta tontorretik behera doan kanala eskuineko amildegian aurkeztuko zaigu. Talaia aparta.

Igoerarako erabili izan dugun ertz zabal hau,  Kurutzetatik Elgoinera  doan ertz ezagunaren azpian bukatzen da. Belardi-txo eder bertikal batean, Anboto Sakona osoa miresteko leku aparta.

Aurretik edo goian, hurrengo eta azken atal aipagarriena. Eskuinerantz doan tximenea/korridore diagonala, oso zati aereo eta arriskutsua. Aipatzeko, irtengune-aren erdialdean arteka ezaugarri ugari topa ditzakegu luzea ondo babesteko.

Irteera edo azken atalak  Elgoin-eko tontorraren eskuinaldera ematen du, azpian amildegi ikaragarria,
eta egindako igoeraren perspektiba osoa edukiz.

Mapa.

Jaitsierako, Anbotora doan ertz ederra jarraituko dugu, tontorra ukitu eta Anboto sakonetik igotzen den bide klasikotik jaitsiz.

Frailiaren ertza.

Anboto Sakona.

Untzillatx: 941m | Algorriko kanal eta diagonala.

2016/01/26 | Denok ezagutzen ditugu Untzillatx-eko hegoaldean aurkitzen diren eskalada bideak, eskaladan gozatzeko leku aparta. 

Informazio ederra aurki dezakegu Untzillaitz-Sur izenez ezagutzen den web orrialdea: http://www.untzillaitz-sur.com/

Mendebalde aurpegi ezezaguna, igoera deseroso eta alpinoak ondo gordetzen dituen alde ezkutua.

Sei hilabetez eskalada debekuak ondo babesten duen txokoa. Untzillatx-eko beste bitxikeri bat.

Untzillatx-eko hego mendebalde aurpegia; Igoera Mañaria behean hasiko dugu, harrobien ondo ondoan (Durangoko irteera ondoan). Larreakapanaga baserrira doan bidea hartu eta segituan aldapa gora eginez. Baserritik Unztillatx tontorrera dioan bide klasikoa hartuko dugu, 15 minutu inguru geroago lehenengo harritzarekin topa eginez. Pinu artean eta bidearen eskuinean somatzen den harritza zabala. Harritza gainetik nola edo hala pasatu eta pinudi aldapatsu batetik segituko dugu. Untzillatx-eko lehenengo hormak azpi azpitik zeharkatuz.

Aurrera goazela, basoak desagertu eta harri eta hormak hartzen dute protagonismo osoa. Harritza multzoak behin eta berriz zeharkatuz. Ekialderuntz segituko dugu, Algorriko kanalaren bila. Kanal zabal eta estetikoa, ezkerrean horma handi batez apainduta, eta eskuinean berriz, ertz zorrotz batekin babestua.

Kanal luze eta gogorra, harritza handi batez ondo estalia. Zailtasun puntu batekin igotzen den kanala. (Fraileburu-ko ertza inguruan amaitzen den kanala).

Kanelatik Mugarraren ikuspuntua ederra aurkezten zaigu, igoera erabat apaintzen. Kanalaren azken txangoan, eta ezkerreko horma handien artean, ezkutuan, aurkitzen da hurrengo zatia.

Ezkerrerantz eta diagonalean doan igoera polita. Kataluinan, Pedraforca-ko (Pollego Inferiorior) diagonalaren antza hartzen du (Hau errazagoa). Diagonalean gorantz egingo dugu, lepo hantza duen zati batera heldu arte.

Paisaia hemendik zoragarri eta basatia bihurtzen da, ahuntzen, sai, eta arranoen bizileku ederra. Harriz inguratutako zatia, eta kaos itxura hartzen duena.

Orain bidea desagertu eta intuizioak hartzen du protagonismo oso osoa. Astiro, gora egin eta Fraileburutik datorren ertza aurkituko dugu aurrez aurre. Lenago, tximenea edo korridore mixto batetik gora eginez.

Araututako gunea Untzillatx Mendebaldean (B-5).

Ertza ondo igotzen da eta zabal zabala aurkezten zaigu aurretik. Berriz Kaos itxura duen ertza, harri handi eta blokez osaturiko atala. Astiro astiro gorantz egin eta hurrengo zati aipagarrienera helduko gara. Obelisko itxura duen bloke baten azpian kokatu, eta ezkerretik irteten den tximenea mixto batetik igoko gara, arrakala ugariak dituen erresaltea erosoa (III).

Erresalte bertikala behean utzi eta berriz eskuekin laguntzarekin gora egingo dugu. Oraingoan, plakak dira nagusi. Kurutzeta azpira heldu baino lehen, ondo igotzen den gunea. Azpian, hamildegia. Eta Algorriko kanalaren ikuspegi ederra.

Kurutzeta sektorea eskuinean utzi, eta ezkerretik gora zuzen doan korridore bat igoko dugu. Eskuekin gozatzeko azken metroak. Eta gutxira, ertzaren gainean aurkituko gara.  Mañanaritik datorren igoera klasikoaren bidearekin bat eginez. Untillatx-eko tontorreraiño metro batzuk bakarrik falta zaizkigu.

Jaitsierarako berriz, Mañarira doan bide klasikotik jaitsiko gara.

 Larreakapanaga eta Untzillatx, bidetik.

Atxuriko punta: 585m | Atxuri-ko puntaren ertza.

2006/02/20 | 3 saiakera eta gero, lortu dugu!, Atxuriko ertza egitea lortu dugu. Oraindik gogoan ditut lehenengo saiakerak. Lehenengoan, Lizarrola baserrian galdezka ibili nintzen ertzari buruzko informazio bila eta zorotzat hartu ninduten.

Irteera hartan ertzaren hasiera topatzen bota nuen goiz osoa. Basoak irentsitako bideak berriro garbitzen, eta nola ez, mendian eta basoan ordu asko botatzen. Baina azkenik, ertzeraino zihoan pista agertu zen. Pinu, haritz eta artez estalitako baso oparo batek irentsitako bide zaharra.

Bigarren saiakeran berriz, makilak ondo estutu eta bidea zerbait garbitu nuen. Ordu erdian ertzaren hasieraraino helduz. Ertzaren hasiera zabala eta zikina zen baina  oso estetikoa. Ertzaren erdian, nola ez, salbuespen eder bat aurkitu nuen. 30 metro inguruko horma dotorea. Eskalatzeko materiala eskatzen duen zati edo txango gogorra.

Azkenik Egoitz eta biok hubirldu ginen hirugarren saiakeran, oraingoan eskalatzeko materiala gainean generaman.

Atxuriko Ertza; Kilimon bezala ere ezagutzen da Aran-errekako bailara Mendaron, Izarraitzeko mendigunearen ondo ondoan aurkitzen den bailara ederra.

Mendaron bertan, edo Kilimon auzoko edozein lekutan utzi dezakegu autoa. Larraskandara doan bidea hartuz. PRGI 46 bidea hartu eta 350m gora eskuinera doan bide zahar bat topatu behar da (ez da erraza!), borda ahaztu baten ondotik pasatuz. Pixkanaka gorantza egingo dugu, barneraezina ematen duen baso batetik. Beste 150m gorago, ezkerrerantz doan bide estu bat hartu behar dugu. Bidea oso zikina topatuko dugu hemen, sasi eta zuhaixkas osaturiko bide nazkagarria. Bidea lasai hartu eta bukaeran ertza somatuko dugu, intuizioa martxan jartzeko leku aproposa. Azkenengo metroak artez estalitako zatia dira, makurtuta ibiltzeko zatia.

Ertzaren hasieran gaude, kareharriz osatutako ertz deserosoan. Gora egiteko ordua heldu da, ertzaren filoa ondo jarraituz. Lehenengo interguneak ez dute II+tik pasatuko, eta ondo igotzen da. Besoak eta eskuak   erabiltzeko jolasleku aparta. Hasieratik 100m gorago dator intergune edo erresalte aipagarriena. 35m inguruko horma ederra.

30m inguruko luze eder bat, hirugarren graduko intergune batekin hasten da. Erdialdean berriz, zailtasun aipagarriena, eskuinerantz doan Vº intergune horizontal eder bat da. Zuhaizka batzuk erabiliko ditugu luzea ondo babesteko. Azken partean berriz, horma zerbait lasaitzen da, IVº intergune batekin. Goian edo irteeran, bilera eder bat antolatzeko lekua daukagu. 

Harrizubi dezente eta arteak bait daude. Hurrengo metroak lasai egiten dira. Paisaia ondo dastatzeko aukera emanez.Materiala berriz motxilan gorde, eta ertz zorrotzetik jarraituko dugu  ertz integrala ondo aprobetsatuz. Azken txangoan, Kilimon bailara aurkeztuko zaigu azpian.  Harriak gora eta behera, azkenengo metroak egingo ditugu tontorreraino, harri multzo txiki batez ondo bereizten dena.

Jaitsierarako berriz, Atxuri-ko baserritik Kilimon bailarara jaisten den bidea hartuko dugu. Pagaolaza errekaren ondotik doan bide eder bat, ezkerrean Atxuriko ertz zorrotz eta estetikoa utziz.

Lizarrola baserritik gora doan bideko lehen bide-gurutzea, aurrera egingo dugu.

Hasieran sasi artean doan bidea.