Alluitz;1.034m | Iparraldeko ertza.

2016/10/29 | Urteak pasa dira  lehenengoz Alluitzeko iparretik igo nintzela. Durangaldeko mendietan aurkitzen den atal basati eta ederrenetarikoa. Ondo babestu beharreko leku zoragarria.

Orduak sartu ditugu ipar aurpegi hau ondo aztertzen, dauden aukera guztiak ondo ikertu eta probatzen. Guretzako, mendian eta mendiaz gozatzeko leku aparta.

Azkenean, Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako hiru mendizale amorratu elkartu gara igoera eder hau burutzeko (Gotzon, Egoitz eta Javier). Taldean azkena, eta Arabatik, Euskal-Herriko ertzak ondo ezagutzen dituen; Javier Iturritxa.  "Aristas y crestas de euskal herria" liburuaren idazle eta egilea. Plazer haundia, Durangaldeko altxorrak berarekin elkarbanatzea.

Bere liburua: https://www.libreriadesnivel.com/libros/aristas-y-crestas-de-euskal-herria/9788482164519/

Igoeraren deskribapena;  Sagastatik eta Axpetik nabermen ikusten den ertz luze eta potentea da. Olarreta hormaren azpian hasi eta Alluitzeko tontorraren ondoan bukatzen den ertz bertikala.

Ertzaren hasierara heltzeko hiru modu ditugu. Lehenengoa; Axpetik Gailanda baserrira doan autobidea hartu, eta Gailanda baserritik gorantz doan baso-bide igotzea da . Bigarrena, Sagasta auzotik Alluitz azpiko Olarreta hormara doan bidetik igotzea da. Azkena berriz, Artolako lepotik Sagasta auzora doan mendi-bidetik Olarretako hormara hurbiltzea da.

Ertz integrala egiteko asmoa daukagunez, Olarretako horman dauden eskalada bideak ondo aztertu eta lehengo ezproia zuzen zuzenean igotzen duen eskalada bidea egingo dugu. Gure kasuan, “Larau” izena duen eskalada bidea. V+ graduku eskalada bidea. 60m inguruko luze eder bat. Ezproi honen ipar aurpegiko bide zailena.

Olarreta sektorea.

Lehengo bilera Olarretako ezproia bi zatitan banatzen duen lepoan egingo dugu. Olarretako ertzaren perspektiba osoaz gozatzeko toki aparta da hau. 

Abadaiñoko toponomia liburua I.  / 158 orria.

Ezproia banatzen duen lepotxoa eskalada klasikoan egin eta bigarren luzearekin hasiko gara. Gainean "Olarreako ezproiaren bidea" izenez ezagutzen den ertz basatia.

Ertzak ematen dituen zailtasun guztiak egingo ditugu, ertza bapo bapo aprobetxatuz. 60m inguruko luze ederra. Laugarren graduku irtengune ugariekin egiten den luzea da, gora egiten asko gozatzen den atala.  Gora goazen bitartean, arkaitz zoragarria aurkituko dugu,  seguruak ondo sartu eta instalatzeko pitxadura ugarirekin. 

Bigarren bilera, ertza asko lasaitzen den lepotxo batean egingo dugu. Arkaitzak ondo babesten duen arroka zubi eder batzuk ondo aprobetxatuz. Leku eroso eta aproposa.

Hurrengo luzea, errazago egiten da. 30m inguruko luze bertikala eta erosoa. Azken bilerarako berriz, ondo ikusten den katai bat erabiliko dugu. Arkaitz haundi baten ondo ikusten den instalazioa zahar bat. Olarreta sektorean dauden eskalada bide gogorrenak bertan bukatzen dira. Talaia paregabea.

Materiala ondo banatu eta hurrengo atala ensanblean egingo dugu. Landaluzetako ormetatik gora doan atal zoragarria. 100m inguru dituen atala, bigarren eta hirugarren graduko irtengunez josita dagoena. Alluitzetik Anbotora doan ertza ondo miresteko eta gozatzeko leku aparta..

Azkenik, eskalatzeko materiala gorde eta ertza ahal den guztia aprobetxatuko dugu, infernuko zubiaren ikuspegi eta perspektiba bereziaz gozatuz. Bidea Alluitzeko tontorraren ondoan bukatuko dugu. Berriz etxean, Alluitz-eko tontor maitean.

Jaitsierarako, Artolako lepotik datorren bide harrunta erabiliko dugu. Gero Sagasta auzoraino doan bidea erabiliz.

Laukian, ertza.

Palomares: 1.443m | Palomares - La Rasa ertz integrala. | Toloñoko mendikatea.

Arabako azken lurretan aurkitzen da Palomares mendia, askok kantabriako mendikatea izenarekin ezagutzen duten mendigunea. Gaur egun gaizki erabiltzen den izena, berez, Toloñoko mendikate edo mendizerra baita.

"Entre los pueblos próximos a la sierra he comprobado que predomina la denominación de Sierra de Toloño, sobre todo en la vertiente de la Rioja Alavesa. He de anotar que algunos la conocen como Cantabria, seguramente por la insistencia actual, sobre todo impresa, en nombrarla de esta forma"

Euskaltzandiak honi buruz doan artikulua: http://www.euskaltzaindia.net/dok/euskera/50296.pdf

Harresi itxura duen medikate ederra, Euskal Herriko bi klimak ondo  bereizten dituen horma edo harresia. Hegoaldean, Errioxa Arabarrean hain zuzen; mediterraneo klima bero eta lehorragoa. Iparrean  berriz, klima ozeanikoa eta hezeagoa.

Egindako aktibitatea, "Recilla" deritzon tontorretik "La Rasa" tontorreraino doan ertz integrala egitea da. Ertz luze eta zorrrotza Arabaren azken mugan.

Palomares, mendebaldeko ertza.

Aktibitatearen deskribapena; Recillan hasi eta "La Rasa" tontorrean amaitzen den ertz estetiko eta luzea. Euskal Herrian aurkitu dezakegun ertz ederrenetarikoa dudarik gabe. Lagrango herritik horma gaindiezinaren itxura hartzen duen mendikatea edo ertz luzea.

Lagrandik Pipaon herrira doan bidea hartu eta ezkerrerantza doan lehenengo nekazal pista hartuko dugu. Nekazariek erabiltzen duten pista hau pagadian barneratuz  amaitzen da.

Hemen, bidea amaitzen den tokian, autoa utzi eta pagadian gorantza doan bidea jarraituko dugu, Errezila tontorrereino doan bidea.

Tontorraren aurrean, Palomares tontorreraino doan ertz ikusgarria ikusten da. Materiala atera, eta ertzari aurre egiteko momentua da. Errezila tontorreko ertz zabaletik aurrera egingo dugu, beranduago harritza eta ezpelez beteriko kanal batetik jaisteko. Orain ertza desagertu eta ezpelez beteriko gune batera helduko gara, ezpel baso oparoa.

Aurrera egin eta berriz ertza aurrez aurre topatuko dugu.

Orain ertza goian geratzen zaigu, asko jaitsi dugu eta. Berriz ertzera heltzeko, aurrean dugun hamar metroko kanal batetik (III) igoko dugu. Ondo igotzen den kanala da. Gero irtengunea gainditu eta ertzetik oinez jarraituko dugu.

Erabilitako materiala: Kaskoa, arnesa, 60 m soka, arteka trabagailu, trabagailu mekaniko, zintak eta espresak.

Hurrengo atala, ertzaren zati ederrenetarikoa da. Soka erabiltzeko leku aproposena.. Ertzaren hormak zulo edo leiho bat duelako, "Leihoaren atala" izenez ezagutuko dugu irtengune hau. Ertza asko estutu eta oso aereoa bihurtzen da (III+). Zati honi aurre egiteko aukera ugari daude. Guk ertza gainetik egingo dugu.

Ertzak daukan pitzadura batetik gora egin, eta ertza goiko partetik egingo dugu. Atal eder eta oso aereoa. Eskuak  erabilita egingo dugun ertz estua da. Metro batzuk aurrerago jardunaldiaren bigarren tontorrera helduko gara.

Ertzaten erdiko tontorra atzean utzi eta jaisten hasiko gara ertza asko estutzen den atal aereo eta ikusgarri batera helduz. Atal honen hasieran egingo dugu hurrengo bilera, zintzilika dagoen haitz batean hain zuzen. Aurretik, ehun metro inguru dituen ertz estu eta estetikoa izango dugu.

Palomares tontorrera hurbiltzen hari gara, eta orain tontorreraino doan ertz ezaugarritsuena daukagu, argazki eta liburu askotan aipatzen den atal ikusgarriena. Ertza ondo hartzeko, hamar metro inguruko rapela egingo dugu, ondo ekipatua dagoen rapela.

Ertzaren zati hau ensanblean egingo dugu, bizpahiru irtengune (III) erraz eginez, pitzadura forma hartzen duen toki batera heldu arte. Aurre aurrean monolito forma edo itxura hartzen duen hormarekin topo egingo dugularik.

 Orain atal guztian dagoen zailtasun aipagarriena, igaroezina ematen duen irtengunea (IV). Aitzineko hiltzez babestutako irtengunea. Irtengunea zuzenean egin eta berriz ertzean azalduko gara, tontorreraino azkenengo metroak  lasai eginez (III).

Palomares tontorrean atsedena hartu eta "La Rasa" tontorreraino doan ertzetik jarraituko dugu.

Lehenengo metroak belarrez estalitako ertz zabal batetik egingo ditugu. Ertza metroak galtzen doan bitartean, hurrengo pitzadura ikusiko dugu, ertza berriz hartzeko erabiliko dugun pitzadura (20m/III).

 Pitzaduratik gora egin, eta ertza berriz estutzen hasiko da, zailtasun puntu bat hartuz. Metro batzuk aurrerago ertza desagertu egiten da amildegian zehar. Palomares mendebaldeko pitzaduraren tontorrean (1.414m) hain zuzen. Aurrez aurre Palomares ekialdeko pitzaduraren tontorra. Azpian berriz amildegia.

"La Rasa", mendebaldeko ertza.

Palomares tontorrak bereizten dituen pitzadurara jaisteko, ezkutuan ondo gordetzen den kanal estu batetik jaisten da. Ezpel eta haginez osaturiko kanal eder batetik.

 Bi tontorrak bereizten dituen pitzadura haunditik, Palomares ekialdeko pitzaduraren tontorrera erraz igotzen da, berrogei metro inguruko igoera mixtoa (II+). Ertza berriz hartu, eta hurrengo atal aipagarrieneraino joango gara; Larrasaraino doan ertz gogorra. Oraingoan, aurretik ertz osoko atal zailena. Eskala klasikoan egingo dugun zatia.

 Oraingoan ertzan ondo sartzeko, aurrean monolito itxura duen horma igo beharko dugu. 2 aukera garbi daude, oso argi ikusten diren bi tximinia edo kanal estuak. Gure aukera bigarren tximinia izango da.

 Azpian bilera ondo egin, eta eskaladarekin hasiko gara. Lehenengo irtengunea (III) erraz egiten da, bigarren txanpak berriz zailtasun puntu bat du. Eskuinerantza, oso aereoa bihurtzen den pauso delikatu bat dugu (IV). Ertza berriz estutu eta nola edo hala seguruak jarriko ditugu luzea ondo babesteko zinta eta trabagailu mekanikoak erabiliz.

 Bigarren bilera ertzaren pitzadura estu batean egingo dugu, ezpel enborrak ondo aprobetxatuz. Hurrengo luzeak gozatzeko aukera asko ematen ditu ertza zerbait lasaitzen delako. Bilera batu, eta hurrengo atalari ensanblean ekingo diogu. Poliki eta kontu handiz, ertzari metroak irabaziko dizkiogu. Azkenengo irtengune aipagarriarekin aurrez aurre jo arte.

Bukatzeko, tximista itxura hartzen duen eskalada zatia aurretik (10m, IV).  Luzearen erdian haitz batekin joko dugu, gora egiteak oztopatzen duen irtengune eta zailtasun aipagarriena.  Nola edo hala, haitza gainditu eta metro batzuk aurrerago "La Rasa" tontorreraino helduko gara.

Paisaiaz gozatu, eta hurbil daukagun "Peña del Castillo"-ra joango gara ibilbide klasiko edo normaletik. Beranduago "Toro" portutik Lagran-era doan ibilbidea egingo dugu. Arabako mendi ederretan zirkular eder hau bukatuz.

"Recilla" tontorra aurrez aurre.

Alluitz:1.034m | Labar txikietako ertza. (Eskalada klasikoa).

Oraindik badauzkagu altxor ederrak gure mendietan, Alluitzen hain zuzen. Iparrerantz ematen duen aldean ondo gordetzen den ertz estetiko eta basatia. Eskalada klasikoan egiten den igoera ederra.

Kostatu da, baina kanalaren izena berreskuratzea lortu dugu. Askok Askafe moduan ezagutzen duten leku edo atala, halaxe izendatzen baitu Antonio Ferrer mendizaleak "Crestas del Duranguesado" liburuan. Sagasta eta Axpeko auzoekin hitze egin, eta toponimia berreskuratzeko ahaleginean nabil. Gure baso eta mendietan arbasoek erabilitako izenak berreskuratzeko ahaleginetan. Horregatik, Askafe izena alde batera utzi, eta "Labar txikiak" deituko diogu paraje honi, bere jatorrizko izena baita.

Orduak bota ditut Ferrer eta bere lagunak "Askafe" moduan izendatutako kanalaren babesean, ertzaren aukerak ondo aztertzen. Ertza, Artola-ko lepotik Alluitzera doan bidearen eskuinean aurkitzen da. Labar txikietako kanala-ren ezkerreko horma hain zuzen. Urrunetik oilar gandorra itxura duen ertz estetikoa. 

Igoeraren deskribapena:Ertzaren oinarrira heltzeko aukera asko daude. Baina ertza ondo hartzeko, Artolako lepotik da igoera zuzenena. 

Lehenengo zatia oso erraz igotzen da, eskuak ondo berotzeko leku apropos eta jolasgarria. 50m inguru aurrerago, eskalatzeko materiala prestatu, eta lehenengo bilera jarriko dugu.

Lehenengo luzea ederra eta jolasgarria. Kareharriz osaturiko bi plaka handi eta ederrak. Interguneak ondo babesten dira arteka-trabagailuak erabiliz. Luzea, lepo itxura hartzen duen zati batean bukatuko dugu. Hemen, bigarren bilera jarriz.

"Aipatzeko, lehenengo luzearen erdialdean, aitzinean erabilitako hiltze zahar batekin topo egin dugula. Hiltzea ez da fidatzekoa, oxidoaren eraginez oso itxura eskasa du eta."

Hurrengo gunea hiru luzetan bananduko dugu. Ertz osoaren eskalada eder eta interesgarriena. 30m inguruko hiru luze ederrak, IV+ graduko intergune ugariekin hornitutako luze politak. Eskalada aurrera doala, intergune edo erresalte batzuekin argi ibili beharreko lekua, kareharri apurtu eta itsusia ugaria baita.

Erabilitako materiala: Kaskoa, arnesa, 60 m soka, arteka trabagailu, trabagailu mekaniko, zintak eta espresak.

Bosgarren bileratik gora ensamble moduko eskaladan segituko dugu. Ertzaren azken zatiarekin gozatuz. Paisaia dotorea Alluitzen bihotzean.. Materiala batu, eta Alluitz tontorrera heltzeko biderik zuzenena hartuko dugu.

Zirkuluan ertzaren kokapena.

Ertza.